Reis Sara & Edwin - Zuid/Midden Amerika

De wereldwijde economische crisis lijkt ook in Cuba´s toeristensector in te slaan als een bom. De vele vakantieresorts aan de Cubaanse kust trekken ieder jaar vooral in juli en augustus hordes zonaanbidders. Dit jaar was het bijzonder rustig bij de boekingsbureau´s. Om de resorts open te kunnen houden voor de paar Europeanen, Chinezen en Canadezen die hun package-deal al hadden geboekt, en toch eniszins uit de kosten te komen, heeft de staat iets bedacht: superaanbiedingen voor een paar dagen all-inclusive in Varadero, speciaal voor de Cubaan.

Varadero staat bekend als hét vakantie package-deal resort van Cuba. Het península bestaat uit een aaneenschakeling van 4 en 5-sterren ocean-view hotels. Vóór de revolutie was Varadero al een fameuze vakantiebestemming, waar vooral rijke amerikanen op de Vegas-achtige setting afkwamen. In de beginjaren van Castro´s bewind werd het hele gebied zwaar verwaarloosd. De revolucionarios moesten niets hebben van toerisme, dat werd gezien als de ultieme vorm van kapitalisme. Ironisch genoeg werd deze opvatting herzien toen het land begin jaren ´90 in grote moeilijkheden kwam door de val van het Sovjet-blok. 80% van Cuba´s hadel viel weg en het land kampte met enorme tekorten. Cuba had geld nodig en één van de oplossingen lag in grootschalige herinvesteringen om Varadero weer opnieuw op de toeristenkaart te zetten.

Tot voor kort waren Cubanen verboden in één van de hotels of resort op Varadero te verblijven. Niet dat veel het zich konden veroorloven, aangezien je op het hele península afrekent in convertibles. Onbetaalbaar dus voor de peso-verdienende Cubaan. Maar als de boel dreigt leeg te komen te staan, zijn ze opeens wel welkom. En daar wordt blijkbaar hartelijk gebruik van gemaakt want de super-offertas vliegen de deur uit!

Oneida in Viñales maakte ons al attent op deze Varadero-aanbiedingen. En wat blijkt.. wij toeristen mogen er ook gewoon gebruik van maken. Oneida vond het práchtig: “Zoveel eten en drinken als je wilt, de hele dag door!!” Ach, de all-inclusive resort horen net zo bij Cuba als de oude Amerikaanse auto´s op straat. Dus dat willen we ook wel eens zien! We boeken een 2 nachten/3 dagen superofferta en hebben geen idee wat ons te wachten staat. Als de helft van ons busje wordt gedropt bij een oost-Europees uitziend hotel, kijken we elkaar vertwijfeld aan. Maar de verwachtingen worden overtroffen want ons hotel is zeer prima: zwembaden en restaurants in overvloed plus een supergrote mansion. De staat is erin geslaagd om de revolutionaire afbeeldingen te reduceren tot nul, en opeens zien we mooie muurschilderingen van Cubaanse landschappen.

In het hotel is nauwelijks een buitenlander te bekennen en zoals verwacht blijkt het hotel vol te zitten met Cubaanse families. Goudbehangen en met dikke bierbuiken drommen mannen rondom één van de vele bars om in indrukwekkend tempo bier en rum achterover te slaan. Intussen blert de raggaeton uit de speakers en zit moeders in nettruitje à la P. Diddy in het zwembad mee te swingen. Op het strand is het opvallend rustig. En we moeten eerlijk toegeven: dit is de mooiste zee die we op deze reis hebben gezien!

Op maandagochtend checken alle Cubanen met wallen onder hun ogen uit, na een weekend van volledig losgaan. Opeens merken we dat er bij het ontbijt wordt bediend en bij de bar wordt geserveerd in glaswerk in plaats van plastic bekertjes. Nieuwe toeristen arriveren uit Europa en Canada en in het hele hotel lijkt het er allemaal een stuk geciviliseerder aan toe te gaan. Tot zover de Cubaanse weekend super offerta!!

Na ons bezoek aan zijn geboortehuis in Rosario, Argentinié en aan het huis waar hij in zijn jeugdjaren heeft gewoond in Altagracia, ook in Argentinié, zijn we nu op de plek waar Ernesto “Che” Guevarra ligt begraven: Santa Clara.

Het einde van zijn leven is bekend: strijdend voor de revolutie in Bolivia is hij omgekomen in een oorlog die riekt naar Amerikaanse interventie. Pas in 1997 worden de resten van Che en zijn strijdmakkers in Bolivia overgebracht naar Cuba. Tijdens de rit van Habana naar Santa Clara begeleidden duizenden Cubanan hun held naar zijn laatste rustplaats in Santa Clara.

In Santa Clara heeft Che zijn meest bekende overwinning behaald in de strijd tegen dictator Batista door met zijn groep revolucionarios een legertrein vol met wapens en soldaten te laten ontsporen. Deze trein ligt 50 jaar later nog steeds op zijn plek en is nu in gebruik als open-lucht museum. Ook bezoeken we het groots opgezette Memorial El Che waar een museum en een herdenkingsruimte zijn ingericht om Cuba´s geadopteerde zoon als held te vereren. (foto´s).

Vanuit Viñales nemen we een bus het halve eiland over naar Trinidad. De reis is lang en het uitzicht eentonig. We rijden urenlang over een bijna uitgestorven snelweg. Soms is die tweebaans met nette markering maar vaker is het gewoon een brede geasfalteerde baan met hier en daar enorme gaten. En het aantal verkeersborden of bewegwijzering is echt heel schaars…

Vanaf de busstop in Trinidad lopen we het mooie koloniale stadscentrum in. Erg toeristisch en erg opgeknapt allemaal. Duidelijk UNESCO! De casa particular die we gereserveerd hebben ligt om de hoek van het centrale plein en is wederom een plaatje. Even douchen en uitrusten en er wordt ons een heerlijke maaltijd opgediend. Wat werkt dit toch mooi!

In tegenstelling tot wat ze ons in Viñales hebben gegarandeerd, blijkt Trinidad net als Viñales níet in het bezit te zijn van een pinautomaat. En das balen want convertibles kopen met je Visa bij de Casa de Cambio kost maar liefst 11% commissie. En daar worden we helemaal niet blij van…
Dus we kopen de noodzakelijke convertibles, zoeken een nationale-peso-bakkerij op voor een goedkope lunch en regelen bustickets naar Santa Clara voor de volgende dag. Dat is een redelijk grote studentenstad centraal gelegen op het eiland met, zoals onze reisgids belooft, wel een gleuf in de muur. Trinidad is bovendien maar een klein stadje dat we in een paar uurtjes hebben gezien. Nog een middagjes relaxen op het mooie strand van Península de Ancon en we hebben wel weer zin in een nieuwe bestemming! Tja je raakt snel verwend tijdens zo´n reis. (Foto´s)

In plaats van de grote Viazul bus die speciaal voor toeristen op het eiland is ingezet, boeken we een klein transferbusje naar Viñales. Op de hoek instappen, bijna even duur, en bovendien stoppen we onderweg voor een bezoekje aan de La Candelaría sigarenfabriek. En dat is wel gaaf! Hier worden onder andere de beroemde Romeo y Julieta´s gemaakt. Samen met Cohiba en Montecristo zijn dat de meest beroemde sigarenmerken. Ieder merk heeft zo zijn eigen boegbeeld: zo rookt Fidel niets anders dan Cohiba, was Montecristo de sigaar van Ernesto “Che” Guevarra en rookte Winston Churchill voornamelijk Romeo y Julieta. We mogen een kijkje nemen in de fabriek en zien hoe de productiemedewerkers aan lage tafels met de hand de ene na de andere sigaar rollen. Arbeidsintensief werk! Vooral als je hoort dat ze ieder 140 sigaren per dag moeten maken…

Aangekomen in Viñales zien we een druk zwaaiende dame staan met een bordje “Sara y Edwin”. Het blijkt Oneida te zijn, onze “doorgeschoven” gastdame. We sjezen in een taxi naar haar huis op een heuvel bijna aan het eind van het dorp en het uitzicht vanaf haar dakterras over de Viñales vallei doet ons haar de handige doorschuifactie op slag vergeven. Oneida is een heerlijk mens. Ze praat veel, lacht veel, beweegt en dus… zweet veel. Want ook in Viñales is het snikheet. Ze loodst ons de gastenkamer binnen met de magische woorden “Welkom in jullie nieuwe thuis”. En dat is precies zoals we ons de dagen erna voelen. Man Frank en dochter Izzy worden aan ons voorgesteld en ze vraagt wat ze die avond voor ons kan koken. Kip of varken? “Ik heb ook vis en kreeft” voegt ze zachtjes toe met een zenuwachtig lachje en een blik op de straat. Dat is officieel verboden namelijk. Alleen staatsrestaurants mogen vis en kreeft verkopen.

Dus die avond eten we kreeft . Haar kookkunsten zijn werkelijk goddelijk dus hier gaan we de komende dagen geen honger lijden!

Viñales is een dorpje van niks, maar de vallei waar het in ligt is erg mooi: vlak, groen, met tabaksvelden en zo nu en dan onderbroken door een enorme mogote. Je mag niet meer op eigen houtje in het gebied en de omringende bergen wandelen, dus moeten we een gids inhuren. Oneida heeft een neefje dat ons wel wil rondleiden en 5 minuten later staat hij op de stoep. Illegaal welliswaar, maar we vinden de prijs oké en het is een leuke jongen die ons de hele wandeltocht lang veel interessants vertelt over het leven in Cuba. Na ieder verhaal hebben we nog meer vragen en zo vliegt de dag om. Hij is 23 en heeft zojuist een dochtertje gekregen, dus kan hij deze extra verdiensten goed gebruiken. Toch hebben we een beetje een raar gevoel als we hem in een straatje achteraf de verschuldigde CUCs overhandigen. Even rekenen doet ons namelijk beseffen dat dit 2x zijn maandloon als leraar is. Dat kan toch niet! Hoe kan dit systeem blijven bestaan? De hele Cubaanse bevolking wil op deze manier toch íets in het toerisme doen?

Oneida heeft ons op de eerste dag al uitgenodigd voor het fiesta op zaterdagavond. Vorig weekend hebben ze 50 jaar Revolución gevierd bij vrienden, dus nu moet er iets teruggedaan worden. En wij moeten absoluut van de partij zijn. Dus komen we na een heerlijke dag op het mooie strand van Cayo Jutías vol verwachting terug naar de casa. Het fiesta begint niet zo gek veel anders dan in Nederland: 17:00 uur borreltijd en ook hier gebeurt dat met een lekker drankje en tossies (helaas geen krabsalaai). Een enorme 2 literfles rum komt op tafel en vooral de heren van het gezelschap zorgen ervoor dat die zienderogen leegraakt. Intussen is het komen en gaan van familieleden, vrienden, collega´s en buurmeisjes. Met ieder glas ron puro worden de discussies over het Cubaanse leven heftiger, totdat de vrouwen traditiegetrouw naar de keuken verdwijnen. Terwijl Edwin met voetbalverhalen steeds meer vrienden wordt met de mannen, doet Sara verwoed wat pasjes met de vrouwen op de nieuwste Raggaeton DVD van Izzy. Het hoogtepunt is rond negenen wanneer Frank op zijn fiets verschijnt met een groot gebraden varken op de bagagedrager. Als eregasten staan we vooraan met het bewonderen en voorproeven. Dan wordt het beest soldaat gemaakt en de eerste shift (directe familie) mag aan tafel. Zo ook wij en Oneida´s kookkunsten in combinatie met het heerlijk malse varkentje doet ons nu nog watertanden.

Na 3 shifts blijkt de rum zijn tol te eisen en worden de heren een voor een door hun echtgenotes naar huis gemaand. Er volgt een emotioneel afscheid, uitnodigingen voor nieuwe fiestas en we realiseren ons wat voor een prachtig mooie en unieke avond we hier hebben mogen meemaken. (foto´s).

Habana Vieja is een beleving. Prachtig gerestaureerde gebouwen en huizen worden afgewisseld met gestutte bouwvallen die uit hun voegen hangen. We kijken onze ogen uit naar alle oude amerikaanse sleeën die met een enorm geronk langstuffen en de straat in blauwe wolken achterlaten. Tegelijkertijd zijn we net zo verbaasd om de nieuwste Audi A8 voor een stoplicht te zien optrekken. Plaza de Armas wordt gesierd door tientallen stalletjes waar boeken verkocht worden. We bladeren door oude vergeelde schoolboeken en de vele oraties van Castro en Guevarra. Even later kijken we naar binnen bij een muziekzaak waar “100 horas con Fidel” te koop ligt, de DVD van het gelijknamige boek dat we zojuist nog in handen hadden. De eerste dag in Cuba is een dag vol tegenstellingen. En we hebben het gevoel dat dat nog wel even blijft…

Die avond is Habana Vieja prachtig. We hebben gelezen dat er een Revolución de Energia gaande is, ofwel een waar offensief om stroom, benzine en gas te besparen. Misschien komt het daardoor, maar Habana Vieja is gehuld in het donker, met af en toe een oude straatlantaarn die een spaarzaam, zachtgeel licht verspreid. Erg fraai. En we horen overal salsamuziek uit barretjes en restaurantjes naar buiten stromen. Voor het avondeten kunnen we weer kiezen tussen 2 mogelijkheden: een staatsrestaurant of een paladar. De laatste zijnde een restaurant-variatie op de casa particular, dus gerund door de mensen zelf in plaats van door de staat. Het is zondag en alle paladares zijn gesloten, dus moeten we wel naar een staatsrestaurant en daar blijkt onze reisgids gelijk te hebben: de service is matig, het eten ook en de prijs is hoog. Later blijkt dat dit dé favoriete bar was van Ernest Hemingway. Iets gehyped… Maar, de sfeer is wel prima met de ingehuurde salsaband!

Na twee dagen hebben we nog niet heel Habana Vieja gezien. En dit is alleen nog maar het oude centrum! Er is nog zoveel te zien en te doen in de hele stad dat we besluiten er aan het einde van onze Cuba trip nog drie dagen voor te reserveren. Morgen eerst het binnenland in naar Viñales in het westen. (foto´s)