Reis Sara & Edwin - Zuid/Midden Amerika

Als we de slagbomen die de grens van Honduras markeren voorbij zijn, komt een douanebeambte van El Salvador ons tegemoet. Hij kijkt in onze paspoorten en geeft ze zwijgend terug. We vragen voor de zekerheid nog even waar we het immigratiekantoor van El Salvador kunnen vinden maar hij kijkt ons een beetje beledigd aan en wijst naar het embleem op zijn mouw, alsof hij wil zeggen: ík ben het immigratiekantoor. We maken ons snel uit de voeten en vinden al gauw een bus richting hoofdstad San Salvador. We reizen mee tot Alguilares. De mensen onderweg zijn allemaal bijzonder aardig. Eén man loodst ons zelfs mee helemaal de lokale markt van Alguilares over naar de standplaats van de bussen richting het oosten. Eenmaal in de juiste bus zet de buschauffeur een vrolijk Latino muziekje op en zo rollen we in rustig tempo de heuvels af richting Suchitoto. Twee mannetjes naast ons glimlachen om beurten naar ons en lijken zich enorm te vermaken om het feit dat wij in hun bus meerijden. Als ze onderweg uitstappen, zwaaien ze ons enthousiast na. We worden er helemaal vrolijk van!

Volgens onze reisgids is Suchitoto het culturele hart van El Salvador, dus de verwachtingen zijn hoog gespannen. We lezen over een leuk hostel met tuin en bar waarnaar we meteen op zoek gaan. Al gauw blijkt: het hostel is niet meer. Het alternatief is er eentje uit de categorie “vergane glorie”. We kiezen de best ogende kamer in het verder lege hostel, maar moeten een paar uur later alsnog verkassen naar een vochtige souterain-kamer omdat tijdens een hevige bui de regen (en de modder) door het dak komen.

Suchitoto is een klein dorpje en ligt in een gebied dat veel heeft geleden tijdens de oorlog van 1980 tot 1992. Begin jaren ´90 was het dorpje door 90% van de inwoners verlaten en lag het er bij als een spookstadje.Overblijfselen uit deze tijd zijn nu nog steeds te zien, zoals de kogelgaten in één van de huisjes die we voorbij lopen of de vervallen huizen die op veel plekken opgeknapt worden. Vandaag de dag wonen er veel kunstenaars die hun werk in één van de kleine galerieen tentoonstellen of verkopen in de kraampjes op het centrale plein.

Er wordt hard gewerkt om het toerisme van de grond te krijgen, met een goede VVV, een toeristenpolitie en culturele activiteiten zoals de kunstmarkt ieder weekend. Maar als wij er zijn is het duidelijk laagseizoen want veel hotels en restaurantjes zijn gesloten. We lezen dat het gebied rondom Suchitoto erg arm is en de mensen zijn getekend door de oorlog. Dat zou zo maar een verklaring kunnen zijn voor de dronkenlappen die we her en der tegenkomen. Ook lijkt het de veiligheid weinig goed te doen. Een wandeling naar een mooi meer vlakbij het dorp kunnen we nog prima zelf maken. Maar wanneer we ook naar een waterval een uurtje verderop willen, raadt de VVV ons af daar alleen heen te lopen en staat de politie erop ons te vergezellen. In plaats daarvan besluiten we maar koffie te gaan drinken in café El Mirador, wat haar naam waarmaakt want we hebben prachtig uitzicht over de vallei waarover Suchitoto uitkijkt. (foto´s)

We reizen verder naar Copán Ruinas, vlakbij de grens met Guatemala. Onderweg trekt een prachtig groen heuvellandschap aan ons voorbij. Wat een verschil met het oosten van het land. Copán Ruinas is een klein dorpje met smalle straatjes met kinderkopjes en mooie, kleine gepleisterde huisjes. Hoewel het duidelijk volledig op toerisme draait met al haar artesania winkeltjes en gezellige mediterrane barretjes, heeft het haar charme wel gehouden. Dat het laagseizoen is door het regenseizoen en er dus nauwelijks een andere backpacker te bekennen is, zal ook wel meewerken.

Al die toeristen komen hier normaal gesproken omdat vlakbij de ruines van Copán liggen. De volgende dag bezoeken we deze eerste Maya site van onze reis (want er zullen er waarschijnlijk nog een paar volgen in Guatamala en vooral Mexico). Copán is één van de belangrijkste Maya sites in Centraal Amerika en markeert de zuid-oostelijke grens van het Mayarijk. Het is een mooie, goed onderhouden site met een groot museum waar een levensgrote replica van de Rosalila tempel is te zien. Voor onze $22 entree krijgen we alleen geen enkele informatie laat staan een plattegrondje. Dus het is maar goed dat onze trouwe Footprint gids een paragraaf over de site heeft opgenomen. De site werd voor het eerst ontdekt in 1839. Op de site zien we resten van tempels, een veld waar een of ander balspel werd gespeeld, een grote trap vol hierogliefen en een heleboel stelae. Dit zijn enorme stenen kolommen waarin gezichten, figuren en dieren zijn gehouwen, zoals hierboven. Hiermee werden belangrijke gebeurtenissen of verhalen verteld want boeken waren er nog niet (foto´s).

De dag erna reizen we een stukje terug naar het oosten om vervolgens de weg naar het zuiden te nemen. Ons doel is Gracias: een mooi dorpje, midden in het prachtige berggebied dat Honduras hier rijk is. Het kan niet helemaal tippen aan de schoonheid van Copán Ruinas, maar het heeft dan ook niet al die toeristenopbrengsten te spenderen en eigenlijk is het hier wel veel authentieker. Het fort op een heuvel boven het dorpje geeft een mooi uizicht op alle heuvels in de wijde omtrek (foto´s).

Voordat we naar El Salvador reizen, stoppen we voor een overnachting in Ocotepeque. De buschauffeurs rijden in dit gebied zowaar nog lomper en ook hun hulpjes stralen behoorlijke agressiviteit uit zoals ze ons achter aan de backpack grijpen en ons zowat hun bus insleuren. We zijn inmiddels flink de bergen in geklommen en als we aankomen in Ocotepeque regent het pijpestelen. We vinden een goedkope kamer van $5 en ´s avonds gaat de lange broek aan want het is zowaar koud! Dat hebben we in weken (al lijkt het maanden…) niet meer meegemaakt! Als we van een hapje eten in het hotel terugkomen, staat de hele parkeerplaats tot voor onze deur bomvol pick-ups, waar stoere kabaalmakende mannen (met cowboyhoed) tientallen dozen (met wat?) uitladen om de hotelkamers mee te vullen. De volgende ochtend vroeg gebeurt precies het omgekeerde en is iedereen voor dag en dauw vertrokken. We zijn nog steeds nieuwschierig naar de inhoud (of kun je dat beter niet weten?). Het zal wel iets met de grens van El Salvador te maken hebben die een paar kilometer verderop ligt…

Daar begeven we ons na het ontbijt ook heen. Bij de grens is het uitgestorven in tegenstelling tot de altijd hectische en drukke grensovergangen tot nu toe. Als we op een brede, verlaten weg lopen te zwoegen met onze backpacks in een nu al verstikkend hete zon, en een dame het nóg voor elkaar krijgt Edwin voor zijn voeten te lopen en hem de pas af te snijden, laten we met een boze knauw en een geirriteerd gebaar in stijl Honduras achter ons.

Na een laatste nachtje te hebben doorgebracht in het kleine stadje Ocotal, nemen we de volgende ochtend vroeg een bus naar de grens. Onze binnenkomst in Honduras begint met ruzie (en ook het afscheid trouwens zoals later zal blijken). We staan eerst een beetje moeilijk te doen bij de Nicaraguaanse migratie omdat we geen stempel krijgen. Buiten een grote teleurstelling (want we verzamelen zo langzamerhand al een boekwerk aan mooie gekleurde plaatjes in ons paspoort die onze reis vertellen) hebben we vooral geen zin in gedoe aan de volgende grensovergang als blijkt dat we een verplichte stempel missen. Maar wat is het geval: er bestaat een soort mini-EU-verband tussen Nicaragua, Honduras, El Salvador en Guatemala waardoor mensen vrij kunnen reizen. Helaas voor de verzameling stempels!

We betalen netjes onze fee om Nicaragua te mogen (?) verlaten. Pal naast deze douanebeambte zit een nette dame van de Hondurese migratie. Als zij vervolgens een nog hogere fee vraagt, nu om Honduras binnen te komen, raken we al lichtelijk geirriteerd. We vragen naar een bordje met tarieven, met de ervaring vaak genoeg als buitenlander afgezet te zijn. Dat is er niet. En nee, ze heeft ook geen wisselgeld voor ons 20 dollar biljet. Wanneer we haar erop wijzen dat we het exacte wisselgeld net aan haar buurman hebben betaald, blijft ze koppig nee schudden. We moeten het maar zelf wisselen bij één van de louche types die als vliegen rond een stronthoop de hele tijd om ons heenhangen. We verzetten ons hevig en de discussie loopt hoog op. Totdat de dame het blijkbaar zat is en met onze paspoorten in de hand dreigt ons niet toe te laten tot Honduras. Op zo´n moment heb je maar één blik van elkaar nodig. Dus zetten we schijnheilig onze meest hartveroverende glimlach op, verontschuldigen ons tienmaal en bedanken haar grondig als we onze paspoorten terugkrijgen. Om haar vervolgens tegenover elkaar uit te foeteren zodra we veilig en wel voorbij de slagbomen zijn.

Eenmaal in Honduras pakken we een directe bus naar Tegucigalpa. Onderweg stappen geregeld mannen in met witte cowboyhoeden, de ene hoed nog mooier dan de andere. Tegucigalpa is de hoofdstad van Honduras en ziet er vanachter het busraampje uit als een drukke, arme en lelijke stad. Wegwezen dus! We vinden een bus die ons in 5 uur naar San Pedro Sula kan brengen, de tweede stad van het land gelegen in het noorden. Ook niet onze eerste keus als bestemming maar we willen ergens voor het donker arriveren en de nacht doorbrengen, voor we naar het westen van het land doorreizen. Onderweg zien we niet het mooiste gedeelte van Honduras: armzalige dorpjes met huisjes die uit de rotsen zijn gehakt of gammel tegen de resten van oude vervallen gebouwen aanleunen. Kinderen in lompen en op blote voeten rennen rond op de dorre, stoffige grond die dit gebied lijkt te markeren. Niet alleen dragen de mannen cowboyhoeden, ze gedragen zich ook als cowboys op de weg. Onze buschauffeur scheurt zijn oude stadsbus zonder blikken of blozen alles wat voor zijn voeten komt voorbij, ook bij blinde bochten of tegen berghellingen omhoog. We passeren meer dan één keer de brokken van een ongeluk, maar verbazen ons er niet echt over met deze rijstijl!

San Pedro Sula blijkt inderdaad niet echt om over naar huis te schrijven. Als moderne grote stad met goede verbindingen naar alle kanten van het land, trekt het veel industrie naar zich toe. Maar ook veel arme Hondureñas op zoek naar een beter leven. En als onze taxi naar het hotel dwars door het marktgebied scheurt, zien we een hoop dronkenlui en raar gespuis rondlopen. Voor ons hotel treffen we een mannetje met een enorme gun aan. We checken in en besluiten maar meteen een hapje te gaan eten nu het nog redelijk licht is. Als voor de plaatselijke goedkope Chinees eenzelfde vent met dikke gun staat, weten we genoeg: dit is geen stad om rustig ´s avonds rond te gaan banjeren! Terug in ons hotel is een dame één van de kamers aan het schoonmaken (het is zeven uur ´s avonds!). Gevalletje van kamers voor het uur?? ´s Nachts klemmen we voor de zekerheid maar een stoel onder het gammele slot. Maar eerlijk is eerlijk: we slapen als roosjes!

Terug van het wandelen rondom Matagalpa worden we steeds nieuwsgieriger naar de organisatie achter Centro Girasol. Het winkeltje waar we de routebeschrijvingen kochten zag er zo goed georganiseerd uit en bovendien lazen we dat er nog veel meer activiteiten voor gehandicapte kinderen georganiseerd worden. We besluiten de volgende ochtend terug te gaan om er meer over te weten te komen. Een oud-collega van Edwin heeft ons gevraagd of we op onze reis eens willen rondkijken naar een goed doel waaraan we dan namens haar een donatie kunnen doen. Dit is misschien wel wat! Als we ’s avonds wat op internet googlen, stuiten we op een Nederlandse website en blijkt een legio aan stichtingen en organisaties dit doel vanuit Nederland te ondersteunen. Da’s toeval!

De volgende ochtend terug bij Centro Girasol, worden we hartelijk ontvangen. Natuurlijk mogen we de stichting en al haar activiteiten bezoeken! Na een kennismaking met de directrice krijgen we een uitgebreide rondleiding. We staan versteld wat een grote en professionele organisatie dit is! Centro Girasol (=zonnebloem) blijkt het verkooppunt (artesania winkeltje annex café) van Familias Especiales te zijn. Deze stichting ondersteunt families met gehandicapte kinderen in en om Matagalpa.

Aan de rand van de stad is een speelterrein gebouwd waar kinderen (met maar ook zonder beperking) 7 dagen per week kunnen spelen. Er is altijd begeleiding aanwezig. Sinds enkele jaren staat op dit terrein ook het schooltje Rayitos (=zonnestraal). Gehandicapte kinderen krijgen hier speciaal onderwijs met het doel hen op regulier onderwijs te laten aansluiten. Er is ook fysiotherapie aanwezig en er worden programma’s met neurologen en psychologen uitgevoerd. Op sommige dagen krijgen de kinderen les in handarbeid. De ceramica, sieraden schilderijen die ze maken worden verkocht in Centro Girasol. Aan de overkant van de straat ligt een yoghurt/kaas fabriekje. Hier werken ook een aantal gehandicapte jongeren. We krijgen alle soorten kaas te proeven die gemaakt worden en het is echt heerlijk! De producten worden niet alleen in Matagalpa, maar op meerdere plekken in Nicaragua verkocht. Dan is er ook nog een rolstoelwerkplaats waar de jongeren d.m.v. workshops leren hoe ze zelfstandig een rolstoel moeten onderhouden, repareren of aanpassen aan nieuwe behoeften. Omdat veel families ver weg in de bergen wonen en transport naar Matagalpa moeilijk is, zijn er vrijwillige dames actief die elk een gebied hebben om de families met bijeenkomsten, workshops en huisbezoeken te ondersteunen.

Als we dit zo schrijven, realiseren we ons dat er nog zo veel meer activiteiten door deze stichting worden ondernomen dan wij hier kwijt kunnen. Wij hebben een kijkje achter de schermen mogen nemen en gezien wat een grote en goedgeorganiseerde organisatie hier actief is. Binnen de stichting werken zo’n 200 mensen (met en zonder beperking) die in totaal zo’n 1200 families ondersteunen. Familias Especiales biedt de kinderen uit deze gezinnen een toekomst die ze anders in het straatarme Nicaragua niet hadden gehad. Mocht je eens wat meer willen weten, of wil je deze stichting steunen, kijk dan eens op www.familiasespeciales.org of op de Nederlandse website van de “vrienden van de speciale families” op www.familiasespeciales.nl.

Wij nemen met een kop koffie in het café Centro Girasol afscheid van Familias Especiales, maar niet nadat beroep is gedaan op (vooral Edwins) marketingervaring. Want “dat is precies wat we hier nodig hebben!” wordt ons verzekerd. Daar hebben we wel wat ideeetjes voor dus mooi iets om mee aan de slag te gaan! (Foto’s)

Vanuit Granada reizen we naar León (foto’s). Een mooie oude stad, bekend om haar vele kerken. Maar ook in León is het verschrikkelijk warm dus kijken we uit naar een paar dagen in de bergen. En wanneer we een dag later in Matagalpa aankomen, blijkt dat het hier (in ieder geval ’s nachts!) een stuk koeler is.

Matagalpa wordt omgeven door een wijd agrarisch gebied waar onder andere koffie wordt verbouwd. Tijdens de revolutie is het stadje grotendeels verwoest. De kathedraal is het enig overgebleven koloniaal gebouw en vormt nu dan ook de parel van de stad.

Tijdens de revolutie streden de Sandinisten tegen het regime van Somoza voor een vrij Nicaragua. Eind jaren ’70 werden de gevechten steeds heftiger. Op 22 augustus 1978 bezetten de Sandinisten het nationaal paleis in Managua. Na 48 uur lieten ze 2000 gegijzelden vrij in ruil voor de vrijlating van 50 politieke gevangenen. Deze gebeurtenissen leidden tot opstootjes in het hele land. Ook in Matagalpa waar de mensen de straat op trokken om te protesteren. Vijf dagen later was de stad bijna in handen van de Sandinisten. Die nacht werd een scholier door de Nationale Garde in de val gelokt en vermoord. Op weg naar het ziekenhuis werd zijn lichaam door de protesterende menigte beetgepakt en door de straten van Matagalpa gedragen. Door woede gedreven pakten vervolgens de muchachos (jongeren) hun wapens en trokken ten strijde tegen de Nationale Garde. Als antwoord hierop bracht Somoza extra troepen en tanks in om verschillende delen van de stad te bombarderen. Binnen een week was zo’n 60% van de bevolking de stad al uitgevlucht op zoek naar een veilige plek in de bergen. De bevrijding van Matagalpa van het regime van Somoza kwam pas ongeveer een jaar later toen op 19 juli 1979 De Nationale Garde zich gewonnen gaf.

De bergen rondom Matagalpa vormen een prachtig wandelgebied dus gaan we op zoek naar informatie over wandelroutes. We komen uit bij Centro Girasol waar routebeschrijvingen worden verkocht. De opbrengst gaat naar families met gehandicapte kinderen. Goede bestemming vinden we, dus kopen we twee routes.

De eerste wandeling: Ruta de la Guerra 1978 (De Opkomst van de Muchachos) leidt ons langs de weg die de Sandinisten gebruikten om te ontkomen aan de aanvallen van de Nationale Garde. We wandelen door prachtige naaldbossen, koffievelden en langs aangelegde meren. Een andere dag lopen we de Ruta de la Guerra de 1979 (de Bevrijding van Matagalpa). Deze route leidt ons over de weg waarlangs de Nationale Garde vluchtte toen zij uiteindelijk door de Sandinisten de stad uit werden gedreven. Alweer een gave tocht door mooie groene heuvels met schitterende uitzichten.